O Mary i Marysi, czyli Polska versus Reszta Świata

Mary Sue, nastolatka

Rzecz się dzieje w Anglii, gdzieś w okolicach Londynu. Mary Sue jest nastolatką, dobrze wychowaną dziewczyną, która chodzi do żeńskiej szkoły w bordowym mundurku. Mary Sue jest kochaną córką i zawsze dostaje piątki ze sprawdzianów, ma mnóstwo przyjaciół, ciągle się uśmiecha. Ma długie blond włosy i jest śliczna, choć nie zdaje sobie z tego sprawy. No i podkochują się w niej wszyscy chłopcy, ale ona jest bardzo niewinna i dopiero kiedy poznaje Charliego, jej życie zmienia się diametralnie i odkrywa w sobie prawdziwe ja.

Maryś, dziołcha ze wsi

Maryśka to dobra dziołcha przeca je, mieszka kaś tam koło Pcimia czy we innej wsi pod Radomiem. Mo pieruńsko pikne oczy, ale wielki kichol i mysie włosy. Bardzo się tym zamartwia, ale cosik by nie wymyśliła i tak się nie do tego zmienić. Maryśka doi krowy i se czosem myśli, coby gryfnie było kaś wyjechać za granica i łoboczyć, co to je to życie, ale nawet gdyby łojciec Maryśki miał jeszcze ze dwie inksze krowy i trzy świniaki, to szmalu by jej nie stykło, żeby se kaj chałpa kupić.

John, pracownik korporacji

John jest Amerykaninem i mieszka w New York, a pracuje w wielkiej firmie przy komputerze, ale nikt do końca nie wie, jaki jest w tym cel. John chodzi w garniturze i nosi aktówkę, jeździ żółtymi taksówkami pomiędzy przeogromnymi wieżowcami. Bardzo lubi też krzyczeć na swojego asystenta, kiedy coffee w papierowym kubku okazuje się not warm enough. John, po powrocie do swojego apartamentu, pije szklankę whiskey z '79, wypala cygaro i idzie rozmawiać z pięknymi ladies, które lgną do jego przystojnej osoby.

Józek, robol

Józek chodzi do roboty, bo co ma innego robić, jak mu żona – niech będzie Katarzyna - troje dzieci urodziła, a czwarte jest w drodze. Józek razem z Tadkiem i Krzyśkiem budują taki niewielki placyk przy głównej drodze, już piąty miesiąc idzie, i zawsze można zobaczyć, jak ma przerwę z chłopakami i piją piwko, i ciupią w karty. Najczęściej grają w tysiąca, bo Krzysiu w pokera nie lubi, bo zawsze przegrywa. Józek chodzi w czarno-granatowej koszuli flanelowej, ma brzuszek i jak już przyjdzie do domu, to je rosół, schabowego i idzie oglądać telewizję.

Tom i Ben, alkoholicy

Tom ma trzydzieści lat, Ben trzydzieści pięć, a od sześciu nie piją. Poznali się na terapii grupowej, Anonimowi Alkoholicy, zostali przyjaciółmi i razem wspierają się w tych trudnych chwilach. Nie chodzą do barów – wolą jeździć na ryby albo grillować na swoich ogródkach. Tom miał żonę, ale ta od niego odeszła, kiedy zaczął pić, jednak ma kochającą córkę, która się nim opiekuje. Ben ma rodzinę, która pomogła mu wyjść z nałogu. Na początku byli zawstydzeni swoim problemem, ale ludzie, choć najpierw szeptali, po czasie się przyzwyczaili i nawet skrycie ich podziwiali za wytrwałość.

Stasiu i Zbysiu, pijoki i jełopy

Stachu stracił pracę, jak go szef nakrył, że wychlapał całą butelkę i się z nim nie podzielił. Zbysiu po czasie nie był w stanie w ogóle chodzić do pracy. Jeden z nich ma żonę, która to zawsze na niego krzyczy i mówi, że się z nim rozwiedzie, i ma też w miarę czyste ubrania, ale drugi posłał Baśkę do wszystkich diabłów i więcej jej nie widział. Zbychu ma pieniądze na piwo, bo mu trzy palce kiedyś ucięło, a Stasiu kradnie nieco żonie. Zbierają trochę złomu, trochę znajdują na ulicy, trochę wyżebrzą i tak wystarcza na litr. I siedzą razem pod sklepem i piją, i nic nie robią, a tylko krzyczą potem albo bluzgają na młode panienki.

* * *

Romanse, jak to romanse – najlepiej wyglądają na tle słynnej wierzy w Paryżu albo w gorącej Brazylii. Znacie scenerię: są dwie osoby, jedna może być turystą, druga niekoniecznie. Ten turysta niekoniecznie może być kobietą, może mieć piękną czekoladową karnację i spocone ciało od ostrego słońca.

Jak kryminał, to Ameryka, prawda? Najlepiej, to Nowy Jork albo Los Angeles. Bo przecież wysokie budynki i żółte taksówki, w które zawsze można wskoczyć, gdyby ktoś nas ścigał. Bo przecież wszędzie są te ciemne, wąskie uliczki, gdzie wystarczy jeden szybki ruch, by się kogoś pozbyć. Idealne miejsce na zbrodnię, którą popełnić mógłby każdy.

O fantasy chyba nie warto tutaj mówić. To są po prostu najczęściej niestworzone historie w miejscu, które nawet nie istnieje.

A jak obyczajówka, to zapraszam do Anglii, do Londynu oczywiście. Brukowane uliczki, migoczące latarnie, uroczy akcent i wszystko, co najlepsze. Wyobrażacie to sobie? Gdy mieszkacie w pięknym moteliku, przechadzacie się obok Tamizy. Jak w Wielkiej Brytanii to coś zwykłego, ale jednak magicznego.

Zapomnij o Niemcach, o Czechach, Rosja nie istnieje, Szwecja – gdzie to jest?, Irlandia odpada, o Holandii nie warto co myśleć, bo tam tylko tulipany są, narkotyki i czerwone szeregowce.

A Polska? No tak, mieszkasz w Polsce, chodzisz tu do szkoły, znasz kraj, wiesz, co gdzie jest. Warszawa nie jest ci obca, w Krakowie byłeś kilka razy, Szczecin też odwiedziłeś, Zakopane wcale nie jest takie złe. Katowice po prostu brzydkie, ale czasem ciekawe; za to ta miejscowość, w której mieszkasz, ta dziura chyba jest naprawdę interesująca, może tylko nie chcesz tego dostrzec.

Polskim autorom – a tutaj mówię o twórcach blogów, o amatorach czy debiutantach – brak dumy narodowej. Taki to śmiały wniosek pozwoliłam sobie wyciągnąć po obserwacjach, po przeczytaniu kilkunastu opowiadań i po rozmowach z innymi.

Mogłoby się wydawać, że nie ma w nas jakiegoś patriotyzmu, że nie ma więzi z krajem. Bo wszystko lepiej wygląda, kiedy akcja zamiast na ulicy Mickiewicza rozgrywa się na Baker Street, gdy zamiast hejnału (co to w ogóle za słowo?) słyszy się bicie Big Bena. Katedra Notre Dame będzie lepszym tłem, niż jakiś tam pomnik Zygmunta czy innego Adasia. James jest ładniejszym imieniem, niż Jakub, a Paul niż Paweł. Kolejna Kate też będzie lepsza, niż zwykła Kasia czy Ola.

Uciekamy, uciekamy, uciekamy. Bo po co być dumnym z jednego pana ministra czy innego, skoro oni takie głupoty robią. Bo po co przyznawać się do czegoś, co ma podziurawione drogi i okropne reformy. Czemu umieścić akcję w miejscu, gdzie ludzie są opryskliwi, piją wódkę i jedzą tylko świnie, skoro można zjeść krewetki, wypić wino albo minąć na ulicy Alana Rickmana czy załatwić sprawę w urzędzie w dziesięć minut. Po co?

Po co zostawać, skoro oczami wyobraźni można być w innym miejscu, w lepszym miejscu? Skoro można oderwać się od szarej rzeczywistości, od budynków i od ludzi, tylko czytając albo pisząc – czemu z tego nie skorzystać?

Wiemy przecież, jak wygląda wielkie miasto w Stanach Zjednoczonych, bo każdy widział Spidermana. Amerykańska rodzina to taka, jak ta w Ojcu Chrzestnym, a obejrzymy sobie Ocean's Eleven i jesteśmy w stanie zorganizować udany napad na bank. Jest mnóstwo filmów, jeszcze więcej obrazków czy pocztówek. Są media – jaki mógłby być z tym problem?

Ano, spory, wbrew pozorom. Bo media kłamią, a niektóre filmy idealizują świat. Bo mieszamy znane nam fakty i wychodzi jeden wielki miszmasz z angielską szkołą i polskimi ocenami. Bo później okazuje się, że nie jesteśmy w żaden sposób autentyczni i wiarygodni – a pisarz powinien być wiarygodny, nawet jeśli próbuje przekonać do czegoś nieistniejącego, niemożliwego, zmyślonego.

To nie jest złe, że twój główny bohater nazywa się John Parker, to nie jest złe, że żyje on w Teksasie. Masz prawo zrobić z niego kogo tylko będziesz chciał.

I poniekąd rozumiem, bo przecież sama tak robiłam. Wszystko wygląda lepiej, kiedy jest inne. Bo wydaje się, że jesteśmy oryginalni. Bo wydaje się, że dzięki temu całość jest taka świeża – a wystarczy zastanowić się przez chwilę i okazuje się, że wszystko wyszło na opak, że niczym się nie wyróżnia.

I poniekąd rozumiem, bo sama mam dość wszystkich Monik, Dorot czy innych Ań. Bo pisząc, chce się być różnym od otaczającej nas rzeczywistości, choć troszkę. Więc sięgamy po Hansów i po Pierra, zapominając, że w Polsce też są rzadko spotykane Adele, Sylwester nie zawsze musi być Sylwkiem, ale nazwanie Miszą Michaiła już jest ciekawsze.

Bazujemy na stereotypach, sami krzycząc, żeby tego nie robić. Hipokryzja na sto dwa. Zapominamy, że u nas kolejny Krzysiu to w USA kolejny Charlie. A czemu by nie pokazać, że Polska też może być ładna? A czemu by nie przemilczeć kilku rzeczy i zostawić to domysłom czytelnika? A czemu by nazywać wszystko – to jest Rzeszów, to sklep na rogu z panią Halinką, a to kościół z faroszem? A gdyby zamiast tego powiedzieć – to pewne miasto, z pewnymi ludźmi?

Bo angielski nas otacza zewsząd, trudno więc całkowicie się od niego odłączyć, nawet to niepotrzebne i niepraktyczne. Wszyscy wiedzą, co znaczy “randomowe”, a słowa “hejt” to każdy używa. Ale ja zacytuję kogoś Wam znanego i powiem, że wy nie jesteście każdy. Bo jak to będzie wyglądać, jak okaże się, że nie zostaniecie ikoną polskiej literatury, bo wszystkie wasze dzieła będą o nie-Polsce? Hrabal nie pisał o Rumunii, a Czechow nie o Hiszpanii.

Ameryka nie jest cała kolorowa, a Polska nie jest cała szara. Tylko się tak niektórym wydaje. A skoro pisarz ma zwracać uwagę na to, czego inni nie dostrzegają albo nie chcą dostrzec... A skoro pisarz ma siłę przekonywania i skoro wybaczy mu się, że się z czegoś śmieje...

Jeśli chcesz się wybić, musisz być oryginalny. A nie będziesz taki, jeśli użyjesz Alexa albo Łukasza. Mów o tym, co znasz. Wykorzystuj to, co cię otacza. Szukaj tego, o czym słyszał każdy, ale o czym to ty musisz przypomnieć.

halska.